Οι άνθρωποι που ψάχνουν τον δρόμο για την Ευρώπη. Γιατί να τους λες μετανάστες ή πρόσφυγες; Οι άνθρωποι που αφήνουν πίσω τους πατρίδες, περιουσίες, συγγενείς και φεύγουν εντυπωσιασμένοι για τη γη της Επαγγελίας, από όσα έχουν ακούσει ή έχουν δει στην τηλεόραση. Διασχίζουν βουνά, ερήμους, ποτάμια, πέφτουν σε θάλασσες χωρίς να ξέρουν να κολυμπούν. Η έρευνα για το ναυάγιο στο Φαρμακονήσι, τη Φαρμάκο όπως λένε οι ψαράδες, ξεκίνησε με αυτές τις θύμησες. Τότε που βρίσκαμε ρούχα σκισμένα και προμήθειες πεταμένες στις όχθες του ποταμού. Έπρεπε για μέρες να παραφυλάς τις καλαμιές, τρώγοντας ψωμί, μέχρι να βρεις την ευκαιρία να περάσεις το σύνορο. Έτσι έγινε και τον Γενάρη στη Σμύρνη. Άλλος περίμενε μήνες, άλλος εβδομάδες. Μέχρι που την Κυριακή, 19 του μήνα, τους ανακοίνωσαν ότι ήρθε η σειρά τους να μπουν στη βάρκα. Το βράδυ, αργά, που θα φύγει ο στρατός απ’ τις ακτές. Όπως οι γιατροί έχουν τον όρκο του Ιπποκράτη, ο μετανάστης έχει τον δικό του όρκο. «Πρέπει να τα καταφέρω». Αυτός ο όρκος είναι η πραγματική του πατρίδα από εδώ και πέρα. Πρέπει να τα καταφέρει. Όχι μόνο διότι από εκείνον περιμένουν κάτι οι δικοί του πίσω στην πατρίδα, εκείνος πρέπει να τα καταφέρει προπαντός για να μην γυρίσει στην πατρίδα του αποτυχημένος, έχει γράψει ένας φίλος δημοσιογράφος, ο Γκαζμέντ Καπλάνι. Τους θυμάμαι, λοιπόν, το ξημέρωμα στις γραμμές του τρένου στον Έβρο. 100 άνθρωποι κάθε πρωί να περιμένουν στωικά τους αστυνομικούς, να τους συλλάβουν. Κανείς δεν αντιστεκόταν, βέβαια. Τους πηγαίνανε στα κέντρα κράτησης, αφού τους παίρνανε πρώτα τα κορδόνια των παπουτσιών, για να μην αυτοκτονήσουν. Την χρονιά πριν μπει ο φράχτης στον Έβρο, περνούσαν κάθε μέρα απ’ τα χερσαία σύνορα 150 άνθρωποι κι απ’ το Αιγαίο 2-3 μόνο την ημέρα. Κι από πέρσι, που ο Έβρος σφραγίστηκε πια, 30 άνθρωποι κάθε μέρα ρίχνονται στη θάλασσα κυνηγώντας τα φώτα των ελληνικών νησιών.